„Ołówkiem i pędzlem” Historia Sztuki – Część 3 – Bazylika Św. Piotra

Watykan-Bazylika Świętego Piotra wraz z placem. W miejscu, gdzie wcześniej istniał Cyrk Nerona, tam, gdzie cesarze rzymscy stracili wielu chrześcijan, kilka wieków później, niejako symbolicznie, usytuowano jedną z największych bazylik Rzymu. Wczesnochrześcijańska świątynia wybudowana została przez Konstantyna Wielkiego ok. 325 roku jako memoriam nad grobem Świętego Piotra. Pierwsza Bazylika Św. Piotra była jedną z czterech bazylik większych Rzymu, do których należy m.in. bardzo do niej podobna Bazylika Św. Pawła za Murami. Podobnie jak dzisiaj w Bazylice Św. Pawła pierwotny budynek Bazyliki Św. Piotra posiadał pięcionawowy korpus zakończony transeptem i absydą. Pod absydą, gdzie zlokalizowany był ołtarz,

istniał wcześniej grób Św. Piotra uważanego za pierwszego zwierzchnika chrześcijan-Papieża.

Z początkiem XVI wieku Papierz Juliusz II podjął decyzję o zburzeniu starej bazyliki i wybudowaniu w jej miejscu nowej, bardziej odpowiadającej czasom jemu współczesnym – okresowi renesansu. Prace z początku powierzone zostały Bramantemu, który stworzył pierwotny rzut świątyni w kształcie krzyża greckiego, nakryty olbrzymią kopułą, dorównującą wielkością takim budowlom jak Panteon czy Hagia Sophia. Nad nową bazyliką pracowali kolejno Rafael Santi, Giuliano da Sangallo, Baldassare Peruzzi, Antonio da Sangallo i wreszcie Michał Anioł. Ten ostatni był tym architektem, który w roku 1546. wprowadził ostateczne poprawki do projektu, m.in. uporał się z pękającymi podporami dla kopuły oraz uporządkował rzut budynku. W późniejszym procesie budowy zaistniała konieczność przedłużenia jednego z ramion krzyża rzutu bazyliki, uzyskując kształt krzyża rzymskiego jako „bardziej odpowiedni“. Architektami, którzy przejęli pracę od Michała Anioła byli jego uczniowie Vignola, Giacomo della Porta, Domenico Fontana i Carlo Maderna. Ten ostatni w procesie wykończeniowym elewacji frontowej dobudował wieżę z jej lewej strony, która miała równoważyć ciężar kopuły bazyliki. Na szczęście tę nieszczęsną dobudówkę wkrótce rozebrano a zrównoważeniem budowli i jej otoczeniem zajął się Giovanni Lorenzo Bernini. Gianlorenzo zaprojektował plac miejski, który miał uporządkować otoczenie najważniejszej świątyni zachodniego chrześcijaństwa. Problemem był fakt, że świątynia wygląda „dobrze“ tylko wtedy gdy widzi się ją z daleka i w osi przedniej elewacji. Architekt zaprojektował więc eliptyczny plac, który przytrzymuje pielgrzyma w tym miejscu, aby właśnie stąd podziwiać bazylikę wraz z kopułą. Pośrodku tej części placu ustawiony jest obelisk, który dodatkowo zaznacza punkt kulminacyjny kompozycji. Eliptyczna część placu ujęta jest w dwie kolumnady, które jak dłonie okalają przybywających pielgrzymów. Ciekawym rozwiązaniem jest trapezoidalna część placu, mająca być łącznikiem pomiędzy wysuniętą elipsą a frontem świątyni. Zbiegające się lekko ku wejściu ramiona okalające tę część stanowią tzw. architekturę iluzoryczną. Front wydaje się być bliżej niźli jest w rzeczywistości a pielgrzym ma wrażenie, że jest tuż, choć w rzeczywistości jest zdecydowanie dalej. Iluzję dopełniają schody wejściowe bazyliki, które są poprowadzone aż do połowy trapezoidalnej części placu. Co roku, w ramach zajęć, nasza szkoła rysunku w warszawie organizuje zajęcia, na których rysujemy Bazylikę Św. Piotra wraz z placem. Prace powstają podczas 8-godzinnej sesji rysunkowej dla osób zaawansowanych... i chętnych oczywiście ;) Ilustracją do artykułu jest praca Michaliny (Misi) Wróblewskiej